ตอนที่136: การกดทับเส้นประสาทที่พบบ่อยในรยางค์บน
การกดทับเส้นประสาทที่พบบ่อยในรยางค์บน
(Common Entrapments in Upper Extremity)
แม้ว่าเส้นประสาทสามารถถูกกดทับ ณ ตำแหน่งใดก็ได้ตั้งแต่ออกจากไขสันหลัง (Spinal cord) จนถึงปลายเส้นประสาท แต่ตำแหน่งที่พบการกดทับบ่อยๆ จะมีชื่อเรียกแตกต่างกัน ชื่อเรียกบางชื่อสามารถการกดทับเส้นประสาทได้หลายเส้น เช่น Saturday night palsy อาจเกิดการกดทับเส้นประสาท radial หรือ median หรือ Ulnar ก็ได้ การวินิจฉัย Saturday night palsy นั้น อาศัยเหตุการณ์ที่ผู้ป่วยหลับลึกเป็นเวลานานจากการเมาสุรา แล้วบริเวณต้นแขนถูกกดทับโดยศีรษะของผู้ป่วยหรือโดยพนักเก้าอี้ ซึ่งแพทย์ผู้เริ่มให้การวินิจฉัยอาศัยอยู่ในประเทศอังกฤษซึ่งนิยมเลี้ยงฉลองดื่มสุราในคืนวันเสาร์ อาการและอาการแสดงที่พบบ่อยที่สุดใน Saturday night palsy คือ Wrist drop ซึ่งเกิดจากการกดทับเส้นประสาท radial
ตารางแสดงตำแหน่งพบการกดทับเส้นประสาทบ่อยๆของเส้นประสาทแต่ละเส้นและชื่อเรียก
|
Nerve |
Site |
Lesion |
|
Median |
Shoulder girdle |
Saturday night palsy, Honeymoon palsy |
|
Elbow |
Pronator teres syndrome,
Anterior interosseous nerve syndrome |
|
|
Wrist |
Carpal tunnel syndrome | |
|
palm |
Entrapment of digital nerves | |
|
Ulnar |
Shoulder girdle and axilla |
Saturday night palsy |
|
Elbow |
Cubital tunnel syndrome,
Tardy ulnar palsy |
|
|
Wrist |
Guyon canal syndrome | |
|
Radial |
Axilla |
Saturday night palsy, Honeymoon palsy |
|
Forearm |
Posterior interosseous nerve syndrome,
Radial tunnel syndrome |
|
| Wrist | Cheralgia parathetica, Wartenberg’s syndrome |
การกดทับเส้นประสาทมีเดียน (Compression Neuropathy of Median nerve)
กายวิภาคทางคลินิก (Clinical Anatomy)
รูปที่ 1 กายวิภาคของ Median Nerve กล้ามเนื้อที่เลี้ยงโดยเส้นประสาทเส้นนี้ และตำแหน่งการกดทับที่พบบ่อย
การกดทับเส้นประสาทมีเดียนในบริเวณข้อมือ
Carpal Tunnel Syndrome
รูปที่ 2 กายวิภาคของ carpal tunnel ขอบเขตทางด้าน Volar คือ transverse carpal ligament ส่วนด้านอื่นๆ คือ carpal bone
ลักษณะทางคลินิก
ปวด-ชามือทางด้านนิ้วโป้ง จนถึงนิ้วนางฝั่ง radial เป็นบริเวณที่เลี้ยงด้วย median nerve บางครั้งอาจมีอาการปวดในส่วนของสะบักและแขนได้ มักมีอาการมากในช่วงกลางคืน หรือในช่วงที่ทำงานหนักซ้ำซาก
การกดทับเส้นประสาทมีเดียนในบริเวณข้อศอก
Median Nerve Compression in Elbow
การกดทับเส้นประสาทมีเดียนในตำแหน่งส่วนต้นต่อข้อมือนั้น พบได้น้อยมากเมื่อเทียบกับ Carpal tunnel Syndrome นอกจากนี้ผู้ป่วยบางคนอาจมีการกดทับร่วมกันทั้งสองตำแหน่ง อาการแสดงอาจเกิดกับเฉพาะแขนงสั่งงานกล้ามเนื้อ (motor branch) ในกรณีของ anterior interosseous nerve syndrome หรือ อาจเกิดกับทั้งการรับความรู้สึกและการสั่งงานกล้ามเนื้อในกรณีของ Pronator syndrome
Pronator Teres Syndrome
มีอาการแสดงคือ ปวดข้อศอกแขนส่วนต้น และมีการรับความรู้สึกที่ผิดปกติในบริเวณที่เลี้ยงด้วยเส้นประสาทมีเดียน มีอาการอ่อนแรงของกล้ามเนื้อแขนที่ถูกเลี้ยงด้วย median nerve
การกดทับเส้นประสาทอัลน่า (Compression Neuropathy of Ulnar Nerve)
กายวิภาคทางคลินิก (Clinical anatomy)
รูปที่ 3 กายวิภาคของ Ulnar nerve กล้ามเนื้อที่เลี้ยงโดยเส้นประสาทเส้นนี้ และตำแหน่งการกดทับที่พบบ่อย
Guyon’s Canal Syndrome
เรียกอีกชื่อหนึ่งว่า Ulnar tunnel syndrome คือการกดทับเส้นประสาทอัลน่าในบริเวณข้อมือ เรียกว่า Guyon’s canal จะมีอาการชาเฉพาะบริเวณทางด้านล่างของนิ้วก้อยและนิ้วนางทางด้าน Ulnar ครึ่งนิ้ว และมีการอ่อนแรงเฉพาะกล้ามเนื้อในมือ
การกดทับเส้นประสาทอัลน่าในบริเวณข้อศอก
Cubital Tunnel Syndrome
การกดทับของเส้นประสาทอัลน่า (Ulnar nerve) บริเวณข้อศอก เป็นตำแหน่งที่พบบ่อยที่สุดของเส้นประสาทอัลน่าและพบบ่อยรองจาก Carpal tunnel syndrome ผู้ป่วยมีอาการปวดบริเวณส่วนต้นของแขนด้านในซึ่งอาจปวดร้าวไปส่วนต้นหรือส่วนปลายก็ได้ มีอาการมากในช่วงงอข้อศอก และตอนกลางคืน มีความผิดปกติของการรับความรู้สึกบริเวณที่เลี้ยงด้วย ulnar nerve คือนิ้วก้อยและนิ้วนางฝั่ง ulnar ทั้งทาง volar และ dorsal มีการอ่อนแรงของกล้ามเนื้อที่เส้นประสาทสั่งงาน หากการกดทับรุนแรงและเป็นมานานจะพบว่ากล้ามเนื้อในมือฝ่อลีบลง (hand intrinsic muscle atrophy)
การกดทับเส้นประสารทเรเดียน (Compression Neuropathy of Radial
Nerve)
กายวิภาคทางคลินิก (Clinical Anatomy)
รูปที่ 4 กายวิภาคของ radial nerve กล้ามเนื้อที่เลี้ยงโดยเส้นประสาทเส้นนี้ และตำแหน่งการกดทับที่พบบ่อย
อาการข้อมือตกจากการทับเส้นประสารทเรเดียน
(Saturday Night Palsy)
อาการและอาการแสดงที่พบบ่อยที่สุดใน Saturday night palsy คือ ข้อมือตก (Wrist drop) ซึ่งเกิดจากการกดทับเส้นประสาท radial ในบริเวณต้นแขน การวินิจฉัย Saturday night palsy นั้น อาศัยเหตุการณ์ที่ผู้ป่วยหลับลึกเป็นเวลานานจากการเมาสุรา แล้วบริเวณต้นแขนถูกกดทับโดยศีรษะของผู้ป่วยหรือโดยพนักเก้าอี้ ซึ่งแพทย์ผู้เริ่มให้การวินิจฉัยอาศัยอยู่ในประเทศอังกฤษซึ่งนิยมเลี้ยงฉลองดื่มสุราในคืนวันเสาร์ ในปัจจุบันการวินิจฉัยภาวะนี้ไม่ยึดติดกับวันเสาร์ หากมีเหตุการณ์คล้ายคลึงกันในวันใดก็ยังให้ชื่อว่า Saturday night palsy
Posterior Interosseous Nerve Syndrome and Radial Tunnel Syndrome
กลุ่มอาการทั้งสองเกิดจากการกดทับ Radial nerve ในบริเวณข้อศอก แต่อาการแสดงนั้นแตกต่างกัน โดย Posterior interosseous nerve (PINS) นั้นจะมีการอ่อนแรงของกล้ามเนื้อที่เลี้ยงด้วย Posterior interosseous nerve ได้แก่ กล้ามเนื้อ supinator, Extensor carpi ulnaris (ECU), Extensor digitorum communis (EDC), Extensor indicis, Extensor pollicis longus and brevis (EPL,EPB) ทำให้ผู้ป่วยไม่สามารถเหยียดนิ้วได้ แต่ผู้ป่วยจะเหยียดข้อมือขึ้นได้โดยอาศัย Extensor carpi radialis longus (ECRL) ซึ่งถูกเลี้ยงโดยแขนงของ radial nerve เหนือต่อ PIN
รูปที่ 5 ลักษณะมือผู้ป่วย Posterior interosseous nerve palsy ผู้ป่วยไม่สามารถเหยียดนิ้วได้ แต่ผู้ป่วยจะเหยียดข้อมือขึ้นได้ โดยอาศัย Extensor carpi Radialis longus (ERCL) ซึ่งถูกเลี้ยงโดยแขนง Radial nerve เหนือต่อ PIN
Radial Tunnel Syndrome
ผู้ป่วยจะมาด้วยอาการปวด อาจอ่อนแรงจากอาการปวด ไม่ใช่อ่อนแรงจากการที่ไม่สามารถสั่งงาน (paralysis)
Superficial radial nerve compression
(Wartenberg Syndrome/Cheralgia Paresthetica)
เกิดจากการกดทับ Superficial radial nerve บริเวณข้อมือ ซึ่งเส้นประสาทจะผ่านออกมาระหว่าง ERCL กับ brachioradialis (BCR) เหนือต่อข้อมือ 9 ซม. เส้นเอ็นทั้งสองจะหนีบเส้นประสาทได้โดยเฉพาะทำท่าคว่ำมือ (pronate) นอกจากการกดทับจากเส้นเอ็นของ ERCL และ BCR ยังอาจมีสาเหตุจากการกดทับจากการสวมใส่นาฬิกาหรือสร้อยข้อมือ หรือกำไลที่รัดแน่นในบริเวณนี้มีชื่อว่า wrist watch syndrome
>>> ดูรายละเอียดเพิ่มเติมได้ที่ http://www.firstphysioclinics.com
>>> เฟิร์สฟิสิโอคลินิกกายภาพบำบัด (FIRSTPHYSIO)
>> > LINE ID: 0852644994
>>> TEL. 085-264-4994
