ตอนที่145:การเลือกใช้กายอุปกรณ์เสริมปลายเท้าตกชนิดต่างๆ
การเลือกใช้กายอุปกรณ์เสริมปลายเท้าตกชนิดต่างๆ
กายอุปกรณ์ คืออะไร?
อุปกรณ์ทางการแพทย์ต่างๆที่ใช้กับร่างกาย ในความหมายที่ใช้ในปัจจุบัน มักจะหมายถึงอุปกรณ์ที่ใช้กับร่างกายเพื่อช่วยเหลือการเคลื่อนไหว เช่น แขนเทียม ขาเทียม อุปกรณ์ประคองหรือดามหลัง อุปกรณ์ดามมือ เป็นต้น ในผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองมักพบว่า เท้าที่มีลักษณะเป็นปลายเท้าจิกและบิดเข้าใน (equinovarus) โดยขณะเดินมักจะพบว่ามีปลายเท้าตก ดังนั้นอุปกรณ์ดามข้อเท้า (Ankle foot orthosis-AFO) โดยมีจุดประสงค์เพื่อควบคุมการเคลื่อนไหวของข้อเท้า แก้ไขความผิดปกติ หรือชดเชยความผิดปกติที่ไม่สามารถแก้ไขได้ ทำให้ความเร็วและจำนวนก้าวดีขึ้น
ประโยชน์จากการใช้ AFO ในการลงน้ำหนักทันทีหลังจากที่สภาวะทางการแพทย์คงที่
- กระตุ้นการทรงตัวขณะยืน
- ทำให้ข้อเท้ามั่นคง
- ช่วยทำให้ postural alignemt ดีขึ้น
- รักษาพิสัยการเคลื่อนไหวของข้อเท้า
- ช่วยให้สามารถเคลื่อนไหวได้เร็วขึ้น
1.AFO แบบไม่มีข้อ
จุดประสงค์ ควบคุมการเคลื่อนไหวของข้อเท้าและเท้า
- Rigid AFO :จำกัดการเคลื่อนไหวที่ข้อเท้า
เหตุผลในการเลือก rigid AFO
- สมดดุลขณะเดินไม่ดี ไม่มั่นคงในช่วงเดินลงน้ำหนัก
- ผู้ป่วยไม่สามารถถ่ายน้ำหนักไปด้านที่ได้รับผลกระทบได้
- มีความผิดปกติของเท้าจากปานกลางไปหามาก เช่น ปลายเท้าตก (equinus) , หรือบิดเข้าด้านใน
- มีอาการเกร็งของข้อเท้าปานกลางถึงมาก
- ไม่มีความมั่นคงของเข่า
- มีกล้ามเนื้อกระดกปลายเท้าขึ้นอ่อนแรง
1.2 Posterior leaf spring AFO: ข้อเท้ามีการเคลื่อนไหวเล็กน้อยเนื่องจากงอรูปของพลาสติกเมื่อมีการเคลื่อนไหว
เหตุผลในการเลือกใช้ posterior leaf spring AFO
- มีกล้ามเนื้อกระดกข้อเท้าขึ้นอ่อนแรงเท่านั้น
- ข้อเท้าไม่มั่นคง และ/หรือมีการผิดรูปในแนวในหรือนอก
- ไม่มีปัญหาสำคัญเรื่องความตึงตัวของกล้ามเนื้อ
- ไม่มีปัญหาสำคัญเรื่องความมั่นคงของเข่าในด้านใน – นอก
- Ground reaction AFO : ช่วยจำกัดการเคลื่อนไหวของกระดูกทิเบียไม่ให้มากเกินไป เป็นการจำกัดการงอข้อเข่าและพิสัยการกระดกข้อเท้า
เหตุผลในการเลือกใช้
- มีเข่าแอ่น (Knee recurvatum)
- AFO แบบมีข้อ
จุดประสงค์ อาจนำมาใช้ในการควบคุมข้อเท้าได้บ้าง
ช่วยในการเคลื่อนไหวของข้อเท้า (ในกรณีทีมีข้อที่ช่วยในการกระดกข้อเท้า)
จำกัดพิสัยการเคลื่อนไหวในกรณีมีข้อเท้าตก
เหตุผลในการเลือกใช้ AFO แบบมีข้อ
- มีกล้ามเนื้อกระดกข้อเท้าขึ้นอ่อนแรง
- ต้อการควบคุมงอเข่าที่ไม่มั่นคง
- ต้องการควบคุมเข่าแอ่น
- มีพิสัยการเคลื่อนไหวการกรพดกข้อเท้าขึ้นได้เองประมาณ 10 องศา
- มีข้อเท้ามีอาการเกร็งค่อนข้างมาก
- AFO สำเร็จรูป
จุดประสงค์
- เลือกใช้ตามความเหมาะสมมากกว่าสะดวก
- ช่วยทำให้การแกว่งขาขณะเดินเป็นไปได้ดีขึ้น
- มีประโยชน์ไม่มากนักในกรณีที่ท่าทางการเดินหรือความผิดปกติมีความซับซ้อน
- ไม่สามารถชดเชยความยาวของกล้ามเนื้อน่องที่สั้นลงได้
เหตุผลที่เลือกใช้
- สามารถใช้ชั่วคราวหรือใช้เพื่อประเมินเท่านั้นด้วยความระมัดระวัง
- ต้องการใช้ในกรณีเริ่มการเคลื่อนไหว (early mobilization)
- ไม่มีปัญหาเรื่องความตึงตัวของกล้ามเนื้อ
4.อุปกรณ์เสริมดามข้อเท้าและเข่า (Knee ankle foot orthosis KAFO)
จุดประสงค์ ข้อเข่าไม่มั่นคง ในด้านใน-นอก (valgus or varus) หรือ/และ งอง่าย (Buckling) ไม่สามารถลงน้ำหนักได้จากสาเหตุอื่นๆเช่น เจ็บที่เข่า
เหตุผลที่เลือกใช้
- การทรงตัวและการถ่ายน้ำหนักไปด้านที่มีปัญหา ไม่ดี
- มีปัญหาเข่าแอ่น ปานกลางถึงมากถึงแม้จะสวม AFO
คำแนะนำ
- ควรสวมถุงเท้าร่วมกับการสวมพลาสติกดามขาทุกครั้ง
- รองเท้าที่ดีในการสวมกับพลาสติกดามขา คือรองเท้าผ้าใบที่มีสายรัด ไม่ควรสวมรองเท้าแตะ รองเท้าราตรี เนื่องจากไม่มีพื้นที่ด้านในสำหรับพลาสติก
>>> ดูรายละเอียดเพิ่มเติมได้ที่ http://www.firstphysioclinics.com
>>> เฟิร์สฟิสิโอคลินิกกายภาพบำบัด (FIRSTPHYSIO)
>> > LINE ID: 0852644994
>>> TEL. 085-264-4994
