ตอนที่35:เท้าผิดรูป

By Firstphysio Clinic 23 Feb, 2014 สุขภาพเท้า ฺีืBunion, เท้าผิดรูป

ปัญหาและทางแก้

เท้าเป็นอวัยวะสำคัญของร่างกายที่ต้องรับบทหนักในทุกๆวัน ความผิดปกติบางอย่างของเท้าเกิดจากกรรมพันธุ์ บางอย่างเกิดจากการเสื่อมของสภาพของร่างกายหลายครั้งเกิดจากการวมใส่รองเท้าที่ไม่เหมาะสม แต่ส่วนใหญ่แล้วความผิดปกติของเท้ามักเกิดจากหลายๆสาเหตุร่วมกัน เช่น ในกรณีเท้าผิดรูปที่อาจจะก่อให้เกิดปัญหาในการใช้ชีวิตได้หากปล่อยทิ้งไว้ ไม่แก้ไขปัญหาตั้งแต่เนิ่นๆ

เท้าผิดรูป คือ รูปร่างของเท้าที่ผิดรูปร่างไปจากเท้าปกติ ซึ่งมีทั้งประเภทที่บนได้บ่อยจนคนทั่วไปไม่รู้สึกว่าสิ่งนี้คือความผิดปกติ กับความผิดปกติที่เห็นได้อย่างชัดเจน เราสามารถแบ่งการผิดรูปของเท้าแบบง่ายๆ ตามส่วนต่างๆ ของเท้าได้เป็น 3ประเภท คือ

• การผิดรูปของเท้าส่วนหน้า ได้แก่ การผิดรูปของหัวแม่เท้าและนิ้วเท้าเล็กๆ
• การผิดรูปของเท้าส่วนกลาง ได้แก่ การผิดรูปของอุ้งเท้า
• การผิดรูปของเท้าส่วนหลัง ได้แก่ การผิดรูปของส้นเท้า

การผิดรูปของเท้าส่วนหน้า

• นิ้วหัวแม่เท้าเก

เป็นเท้าผิดรูปส่วนหน้าที่พบได้บ่อยที่สุด สาเหตุส่วนหนึ่งเกิดจากกรรมพันธุ์ แต่ที่พบส่วนใหญ่มักมีสาเหตุมาจากการใส่ รองเท้าที่ไม่เหมาะสม ได้แก่ รองเท้าหัวแคบ ทำให้นิ้วหัวแม่เท้าเก หรือบิดเข้าสู่นิ้วชี้ปัญหาที่พบนอกจากรูปลักษณ์ที่ไม่สวยงามแล้ว ยังมีอาการปวดบริเวณข้อนิ้วหัวแม่เท้าที่นูนออกเพราะเสียดสีกับรองเท้า อาจเกิดหนังด้านหรือมีอาการอักเสบของถุงน้ำดีที่บริเวณนี้และนิ้วหัวแม่เท้าที่เกอาจไปเบียดกับนิ้วชี้เท้าจนทำให้นิ้วชี้โก่งลอยเสียดสีกับรองเท้า เกิดหนังด้าน ทำให้เจ็บด้านบนได้อีก หนำซ้ำนิ้วเท้าที่เบียดกันยังอาจก่อให้เกิดเชื้อรา ซึ่งเป็นปัญหาที่บนได้บ่อย

นอกจากนี้การมีนิ้วหัวแม่เท้าเก ทำให้ผ่าเท้าบริเวณนิ้วหัวแม่เท้าไม่สามารถรับน้ำหนักได้ ภาระจึงตกอยู่กับผ่าเท้าบริเวณนิ้วชี้ถึงนิ้วก้อย ทำให้เกิดปัญหาเจ็บบริเวณฝ่าเท้า บางคนอาจมีหนังด้านเกิดขึ้น ถ้าหนังด้านหนามากจนเกิดเป็นก้อนแข็ง เวลาเดินจะรู้สึกเหมือนเหยียบก้อนหินแข็งๆอยู่ตลอดเวลา ซึ่งหลายคนทนไม่ไหว พยายามหาวิธีกำจัด เช่น การเอากรรไกรตัดเล็บ ใช้ยาลอกหนังด้าน แต่ลอกแล้วหนังก็จะเกิดขึ้นมาใหม่ จนเป็นปัญหาเรื้อรังเพราะต้นตอเกิดจากโครงสร้างของเท้าที่เอื้อให้เกิดปัญหานี้

วิธีแก้ไข ในกรณีที่นิ้วหัวแม่เท้าเกจนผิดรูปไปมากแล้ว ทางแก้ที่จะทำให้นิ้วเท้ากลับมาเป็นปกติคือ การผ่าตัด แต่ถ้าต้องการการแก้ปัญหาอาการปวดที่เกิดขึ้น สามารถบรรเทาได้ด้วยการเลือกใส่รองเท้าที่เหมาะสม ได้แก่รองเท้าพื้นนุ่มเพื่อลดแรงกดที่ผ่าเท้ารองเท้าหน้ากว้างเพื่อไม่ทำให้นิ้วเท้าเบียดกัน ถ้ารองเท้าที่มีอยู่หน้ากว้างไม่พอ สามารถขยายหน้ารองเท้าซึ่งจะทำเฉพาะจุดที่กดนิ้วเท้าหรือขยายทั้งหัวรองเท้าก็ได้ ซึ่งร้านรองเท้าบางแห่งมีบริการนี้นอกจากนี้ยังมีอุปกรณ์ดามนิ้วเท้า (splint) เพื่อกันไม่ให้นิ้วหัวแม่เท้าที่เกไปเกยเบียดนิ้วเท้าอื่นซึ่งช่วยลดอาการปวดเมื่อยนิ้วหัวแม่เท้าที่เกได้มาก

• เจ็บฝ่าเท้าด้านหน้า

ส่วนหนึ่งอาจมีผลพวงจากการเกิดนิ้วหัวแม่เท้าเกเพราะทำให้เกิดหนังด้านบริเวณฝ่าเท้าส่วนหน้า แต่สาเหตุของปัญหานี้ที่พบบ่อยคือ “การใส่รองเท้าส้นสูง” ฝ่าเท้าจึงต้องรับน้ำหนักมากยิ่งส้นรองเท้ามีความสูงมาก การกดของน้ำหนักก็ยิ่งมากตามขึ้นไปด้วยบางครั้งอาจจะมีอาการปวดร้าวไปที่นิ้วเท้าและข้อเท้า และมักพบหนังด้านในบริเวณฝ่าเท้าด้วย

วิธีแก้ไข การแก้ปัญหาที่ง่ายที่สุดคือ “การเลิกใส่รองเท้าส้นสูง” แต่ถ้าเลิกและเลี่ยงไม่ได้ ควรต้องปรับร้องเท้าให้ใส่สบายขึ้น เช่นพื้นรองเท้าบริเวณฝ่าเท้าต้องใช้วัสดุที่นุ่มถ้ารองเท้าคู้ที่ซื้อมาเป็นพื้นแข็งให้ใช่แผ่นเจลถนอมเท้า ใส่ไว้ในรองเท้าบริเวณฝ่าเท้า จะช่วยให้พื้นรองเท้านิ่มขึ้นนอกจากนี้การใส่รองเท้าส้นสูง อาจทำให้อุ้งเท้าโก่งมากขึ้นเมื่อยง่ายจึงควรใช้อุปกรณ์รองอุ้งเท้าซึ่งสามารถหาซื้อได้ตามท้องตลาดและช่วยให้สบายขึ้น

• นิ้วเท้าโก่ง

มักพบในผู้ที่มีนิ้วชี้และนิ้วกลางยาวกว่าหัวแม่เท้า สาเหตุหลักคือเกิดจากการใส่รองเท้าที่ไม่เหมาะสม มาเป็นระยะเวลานานรองเท้าที่คับจะดันให้นิ้วเท้าโก่งขึ้นมีปัญหาส่วนที่โก่งกดเบียด เสียดสีกับรองเท้าจนเกิดเป็นตาปลา หนังด้านปลายนิ้ว

 วิธีแก้ไข สามารถทำได้ง่ายมาก คือเลือกรองเท้าให้เหมาะสมโดยวัดความยาวจากส้นเท้าถึงปลายนิ้วเท้าที่ยาวที่สุดซึ่งไม่จำเป็นที่จะต้องเป็นหัวแม่เท้าตลอดไปส่วนหัวของรองเท้าควรเลือกควรเลือกเท่ากับพื้นที่ความกว่างของนิ้วเท้าที่ยาวที่สุด ในกรณีที่นิ้วโก่งมากจนยึดติด คลายไม่ได้ต้องใช้วิธีการแก้ไชโดยการผ่าตัดเพียงอย่างเดียว ดังนั้นจึงควรหมั่นสังเกตตัวเองอยู่เสมอ ถ้าเริ่มมีอาการต้องรีบแก้ไขแต่จะให้ดีที่สุดควรปรับรองเท้าให้เหมาะสมตั้งแต่วันนี้เป็นต้นไป

การผิดรูปของเท้าส่วนกลาง

• เท้าแบน

เป็นเท้าผิดรูปส่วนกลางที่บนบ่อยที่สุด สาเหตุเป็นได้ทั้งจากกรรมพันธุ์ และความเสื่อมของเส้นเอ็นหากเกิดจากกรรมพันธุ์จะมีลักษณะการผิดปกตินี้ตั้งแต่เด็กๆโดยจะเริ่มเห็นตั้งแต่เด็กเริ่มเดินและจะเห็นชัดขึ้นเมื่ออายุ 3-4 ขวบ สังเกตได้จากรอยเท้าที่เหยียบไปบนพื้นจะมีลักษณะเต็ม ไม่มีอุ้งเท้า ประกอบกับลักษณะส้นเท้าบิดคุณพ่อคุณแม่อาจจะสังเกตว่าลูกเดินไม่สวยหรือบ่นปวดเมื่อยน่องเวลาเดินมากแต่ถ้าเป็นเท้าแบนในแบบผู้ใหญ่ มักพบในผู้ที่มีอายุ 50-60 ปี โดยเฉพาะผู้หญิงที่มีน้ำหนักตัวมากๆปัญหาเกิดจากความเสื่อมของเส้นเอ็นบริเวณเท้า เรียกโรคนี้ว่า “เส้นเอ็นพยุงส้นเท้าเสื่อม” ผู้ป่วยจะปวดบริเวณอุ้งเท้าร้าวขึ้นมาถึงบริเวณตาตุ่มด้านใน (ตาตุ่มที่อยู่ด้านเดียวกับหัวแม่เท้า) โดยจะมีอาการปวดบวมแดงร้อน ซึ่งเป็นสัญญาณการอักเสบของเส้นเอ็น หากปล่อยทิ้งไว้ไม่รักษาอุ้งเท้าจะค่อยๆแบนลง ส้นเท้าจะบิดออกเท้าส่วนหน้าจะแปออกคล้ายเท้าเป็ด หากมีส้นเท้าบิดมากๆเป็นเวลานานอาจทำให้ข้อเสื่อมและเคลื่อนไหวได้น้อยลง

วิธีแก้ไข ถ้าพบตั้งแต่เด็กๆสามารถแก้ไขได้ด้วยการปรับรองเท้าหรือใส่อุปกรณ์ประคองเท้าที่ทำขึ้นพิเศษส่วนการใส่รองเท้าที่เหมาะสมซึ่งการแก้ไขในที่นี้คือการ ทำให้เท้าไม่ผิดรูปไปมากกว่าเดิม ไม่ผิดรูปจนน่าเกลียด แต่การจะทำให้อุ้งเท้ากลับมาเป็นปกติเหมือนเดิมต้องขึ้นอยู่กับโครงสร้างของเท้าว่ามีความผิดปกติมากน้อยเพียงใด

สำหรับผู้สูงอายุ หากเส้นเอ็นประคองอุ้งเท้าเสื่อมจนเอ็นย้วยหรือขาด จนกระทั่งส่งผลให้เท้าแบนแล้ว สามารถแก้ไขได้โดยการผ่าตัดเพื่อให้โครงสร้างเท้ากลับมาเหมือนเดิม แต่ถ้าไม่เลือกวิธีนี้ จะเลือกวิธีการปรับรองเท้าแทน โดยหลีกเลี่ยงการใส่รองเท้าแตะที่แบนติดพื้น ให้เลือกใส่รองเท้าหุ้มส้นที่มีโครงประคองอุ้งเท้าไม่ให้บิด เลือกใส่รองเท้าที่มีอุ้ง หากหารองเท้าที่มีอุ้งเหมาะสมกับเราไม่ได้ ให้ใช่อุปกรณ์รองอุ้งเท้าเสริมหรืออาจสั่งติดแผ่นรองเท้าพิเศษ ซึ่งจะได้แผ่นรองเท้าที่เหมาะกับตนพอดิบพอดี โดยติดต่อได้ที่โรงพยาบาลของรัฐที่มีคลินิกสุขภาพเท้า โรงพยาบาลที่เป็นโรงเรียนแพทย์ตามต่างจังหวัด สามารถติดต่อของสั่งตัดได้ที่ โรงพยาบาลศูนย์แต่ราคาค่อนข้างสูง ปัจจุบันราคาอยู่ที่คู่ละ 2,000-4,000 บาท

ในกรณีที่เท้าพึ่งจะเริ่มแบน แพทย์จะแนะนำให้ผู้ป่วยเพิ่มความแข็งแรงของกล้ามเนื้อและเส้นเอ็นในฝ่าเท้าด้วยวิธีการง่ายๆคือในช่วงที่มีอาการเจ็บให้บริหารโดยใช้อุ้งเท้าทั้งสองข้างคีบประคองลูกบอลขนาดประมาณลูกฟุตบอล แต่ถ้าอาการปวดบรรเทาลงแล้ว จะใช้วิธียืนเขย่งปลายเท้าขึ้นลงโดยเริ่มทำที่จำนวนน้อยๆเพื่อไม่ให้เกิดอากรอักเสบซ้ำ และเมื่อหายดีแล้วจึงค่อยๆเพิ่มจำนวนครั้งแต่ที่ไม่ควรละเลยคือการดูแลน้ำหนักตัวไม่ให้เกินมาตรฐาน

• อุ้งเท้าโก่ง

ปัญหาเกิดจากกรรมพันธุ์ และปัญหาเส้นประสาทส่วนปลายเสื่อม เช่นในผู้ป่วยเบาหวาน เส้นประสาทส่วนปลายเท้ามักจะเสื่อมกล้ามเนื้อที่ฝ่าเท้าทำงานได้น้อยลง ปัญหาที่พบได้บ่อยในผู้ป่วยที่อุ้งเท้าสูงคือบริเวณฝ่าเท้าและส้นเท้าเพราะเมื่อเหยียบพื้นน้ำหนักตัวที่ควรจะกระจายทั่วเท้าก็จะกลับตกที่สองจุดนี้

 วิธีแก้ไข เวลาเลือกซื้อรองเท้าควรเลือกรองเท้าพื้นนุ่มทีมีส่วนโค้งใต้อุ้งเท้า หลีกเลี่ยงรองเท้าที่มีพื้นแบน และใช้อุปกรณ์รองอุ้งเท้าเสริมหรือจะสั่งตัดแบบพิเศษช่วยให้กระจายน้ำหนักตัวได้ดีมากขึ้น

การผิดรูปของเท้าส่วนหลัง

ส่วนใหญ่จะมาจากอุ้งเท้าที่มีปัญหา เช่นเท้าแบนตามที่ได้กล่าวมาแล้วข้างต้น ซึ่งการผิดรูปของเท้าส่วนหลังมักจะเกิดจากอุบัติเหตุจึงพบได้ไม่บ่อยนัก

สุดท้ายขอฝากในส่วนของการดูแลเท้าโดยภาพรวมหากเกิดอาการเจ็บปวด สิ่งที่ควรทำคือการพักเท้าแช่ในน้ำอุ่น หรือใช้มือนวดคลึงเบาๆเพื่อยืดคลายเส้นและกล้ามเนื้อถ้าเจ็บฝ่าเท้าควรจะใส่รองเท้าเดินในบ้าน โดยเลือกคู้ที่มีพื้นนุ่ม(ไม่แนะนำให้ใส่รองเท้ากันเปื้อนพื้นบาง) และถ้าพื้นรองเท้ายุบตัวลงจากการใส่ไปนานๆอย่าเสียดายที่จะเปลี่ยนคู่ใหม่เพื่อสุขภาพเท้าที่ดีของตัวเราเอง

สอบถามเพิ่มเติมได้ที่ คลินิกกายภาพบำบัดเฟิร์ส ฟิสิโอ

www.firstphysioclinic.com  สายด่วน 085-264-4994